Ścieżka edukacyjna
Tablica nr 17

Malichów, Gerstowy Las, Tykulowy Las

Malichów jest od początku założenia uznawany za przysiółek Warłowa. Na przestrzeni czasu jego nazwy były różne: Malichow, Malchow, Mahlhof, Majchów i obecnie Malichów[1]. Cały ten teren znajduje się na obniżeniu Małej Panwi, gdzie występują też źródła Libawki. Początki tego terenu, ksiądz Piotr Kuc, w „Kościelnych Dziejach Szemrowic” wyznacza na rok 1373, a nazwę Malichów określa jako nazwę dzierżawczą, pochodzącą od nazwy osobowej Malich. Właściciel ziemski o tym nazwisku był znany już w tym czasie[2]. W książce „Kocury i Malichów, zarys dziejów od czasów najdawniejszych do 1945 roku” znajdujemy informację, że tak wczesna lokacja Malichowa nie jest zawarta w źródłach pisanych[3]. Natomiast z 1560 roku pochodzi dokument spisany w języku staroczeskim. Dotyczy on podziału ojcowizny po Mateuszu Warłowskim i zawiera informację, że jego syn Jan, otrzymuje w spadku pola sołeckie znajdujące się w Malichowie: „do tego działu należą role sołtysie, jedna leżąca w Warłowie, a druga na Malichowie”[4].

We wsi funkcjonują również zwyczajowe nazwy, które znane są już tylko najstarszym mieszkańcom. Jedną z nich jest nazwa Jeziora, (obecnie jest to ulica Chłopska), a dotyczy ona pól, które były zalewane na wiosnę po roztopach i tworzyły się mokradła, gdzie poziom wody sięgał kilkunastu centymetrów.

Kolejną nazwą, to Patoka – dotycząca gospodarstwa przy ulicy Chłopskiej 20, gdzie został wybudowany dom dla robotników pracujących w folwarku w Bzionkowie oraz w gospodarstwie Gaidów.

We wsi funkcjonują dwie nazwy związane z lasem: pierwsza to Gerstowy Las czyli mały las przy ulicy Chłopskiej, którego właścicielem był Gerst z Siedlerów[5] z Warłowa.

Druga nazwą związaną z lasem to Tykulowy Las – nazwa ta według jednej wersji pochodzi od nazwiska Tyka (mieszkańca wsi), a według drugiej od wystających z ziemi drzew po wycince. Mieszkańcy ulicy Chłopskiej mówią o ulicy Lipowej w Malichowie jako o Drugim Malichowie.

Za domem Gaidy i Hermańskiego znajdowały się dwa małe stawy, nazywane Kałużami.

Przy ulicy Oleskiej znajduje się krzyż, który został poświęcony przez księdza Aloisa Sowa w 1932 roku. Według relacji jednej z mieszkanek figura Chrystusa na tym krzyżu została odlana potajemnie przez mieszkańców Malichowa pracujących wówczas w hucie. Poszczególne części figury (tułów, nogi i ręce) zostały odlane osobno i następnie mężczyźni wynosili z huty te elementy w teczkach. Na figurze Chrystusa na krzyżu w Malichowie widoczne są miejsca spawania poszczególnych elementów.

W czasie I wojny światowej z Malichowa prawdopodobnie nikt nie zginął, lecz jest to informacja nie potwierdzona. W 1921 roku, około 6 maja do Malichowa wkraczają powstańcy śląscy. Chodząc po domach, robią przymusowy nabór do jednostek bojowych. Zdarzali się również ochotnicy. Kiedy powstańcy wycofywali się z Malichowa wywiesili w pierwszym domu, przy obecnej ulicy Lipowej 1, polską flagę i z tego powodu ten dom, który był kryty słomą został spalony. W 1922 roku na mocy porozumienia polsko-niemieckiego można było przesiedlić się na polską stronę. Nikt z tego terenu nie skorzystał z tej możliwości.

Podczas II wojny światowej 10 mieszkańców Malichowa zginęło, a po 1945 roku zginęła 1 osoba, która została wywieziona na Syberię.

W 1955 roku doprowadzono do Malichowa elektryczność, a w 1956 roku rozpoczęto użytkowanie prądu. W 1987 roku zmieniono nazwę wioski Majchów na Malichów oraz nadano nazwy ulicom. 31 października 2009 roku po 73 latach wraca nazwa Malchow na dwujęzycznych tablicach.

W 1985 roku utworzono stanowisko archeologiczne w Malichowie, znaleziono ślady osadnictwa z późnego średniowiecza (stan.1 – 4 fragmenty ceramiki) [6].

Z Malichowa pochodzą dwie osoby, które poświęciły swoje życie Bogu: to siostra Maria Gerwalda – Elżbieta Maleska i ksiądz Piotr Kuc.

Siostra Maria Gerwalda – Elżbieta Maleska. Źródło: Archiwum prywatne.
Ksiądz Piotr Kuc. Źródło: Archiwum prywatne.
  1. P. Mrozek „Portrety wsi Ziemi Dobrodzieńskiej, historia i współczesność”  Dobrodzień 2011 s. 60
  2. P. Kuc „Kościelne dzieje Szemrowic”  Lubliniec 2003 s. 23
  3. „Kocury i Malichów zarys dziejów od czasów najdawniejszych do 1945 roku” pod redakcją M.   Sawickiego, Olesno 2012 s. 56
  4. „Kocury i Malichów zarys dziejów od czasów najdawniejszych do 1945 roku” pod redakcją M.   Sawickiego, Olesno 2012 s. 41
  5. Siedlung ( z niemieckiego osiedle), to domy w Warłowie, gdzie mieszkali pracownicy zatrudnieni w folwarku w Bzionkowie, Siedler to osoba mieszkająca na tym „osiedlu”
  6. „Historia Kocur i Malichowa do 1945 roku skrypt edukacyjny” pod redakcją M. Sawickiego, Lubliniec 2013 s. 12