Ścieżka edukacyjna
Tablica nr 15

Gynsio Krziwda, Alte Scheune, Waldhäuser, Folwark Kocury

Gynsio Krziwda, Alte Scheune mają prawdopodobnie związek z zapisem w urbarzu dobrodzieńskim z XVII wieku. Dwaj dzierżawcy owczarni i folwarku Adam Gribis i Walek Maciolczik musieli oddać każdy dla dworu w kwietniu pierze z trzech gęsi, a we wrześniu z piętnastu[1]. Skubanie gęsi było nowością. Gynsio Krziwda, nazwa ta wzięła się od gęsi, które są podskubywane gdy są jeszcze żywe. Wydają wtedy odgłosy które można było odebrać jako wyrządzanie im krzywdy.

Ludzie w ówczesnych czasach spali na słomie, natomiast pierze było dla bogatych.

Alte Scheune był to samotny budynek szopy lub stodoły, wykonany cały z drewna, gdzie zamykano gęsi na noc. W dzień natomiast pod opieką skubały trawę. Budynek ten jest zaznaczony na mapie z 1827 roku. Nazwy te wiążą się obecnie z numerami 3 i 4 ulicy Szemrowickiej. Był to teren należący kiedyś do folwarku.

Waldhäuser, Folwark Kocury (Vorwerk Kotzur)

Początki folwarku na obecnej ulicy Szemrowickiej są zarazem początkiem Kocur. W dokumencie spisanym w 1560 roku w języku staroczeskim są wymienione miejscowości, z którymi graniczył majątek Warłów[2]. Lecz o Kocurach nie ma tam żadnej wzmianki. W 1591 roku Georg Jarocki von Jarotschin kupuje wieś Szemrowice od swojego szwagra[3] Jana Beessa z Wierzchlasu (Johann Beeß von Wrchles) [4]. Prawdopodobnie ziemie wzdłuż obecnej ulicy Szemrowickiej należały do Poczołkowa, ale wraz z ustaleniem granic i sprzedażą zostały połączone z Szemrowicami na kilka wieków. Za tym może świadczyć fakt, że Szemrowice i Kocury odgradza jednokilometrowy pas ziemi, majątek Warłowski i Poczołkowski[5]. Z przekazu ustnego dowiadujemy się że na początku Kocur nie było drogi Olesno – Dobrodzień, a pola po obu stronach drogi łączyły się. Faktem jest, że mieszkańcy Kocur, żeby dostać się do Szemrowic musieli iść skośną drogą na Poczołków, a potem na Szemrowice. Odcinek obecnej drogi Szemrowickiej na terenie Malichowa powstał dopiero na początku XX wieku.

Folwark mieścił się na ulicy Szemrowickiej przy numerze 8. Gdy spłonął, budowano nowe murowane budynki obok. W 1775 roku pojawia się informacja że Graf Karl Heinrich Sobeck jest właścicielem folwarku (Vorwerk Kotzur), Waldhäuser (Leśne Domy)[6]. Nazwa Waldhäuser przetrwała do dziś i dotyczy budynku przy obecnej ulicy Szemrowickiej 9.

W folwarku uprawiano zboże i hodowano zwierzęta. Pola należące do folwarku mieściły się wzdłuż obecnej ulicy Szemrowickiej, przekraczały obecną ulicę Oleską i przez lasy łączyły się z owczarnią. Zarządcą folwarku był prawdopodobnie pan o nazwisku Koczuren, Kotzuren lub Koczur[7].

Na całej długości ulica Szemrowicka leży na obniżeniu Małej Panwi, ciek wodny wpływa do Libawki. Znajduje się tu najniżej położony punkt w Kocurach 241 m n.p.m. Swoje żeremia mają tutaj bobry.

Z miejscem tym związana jest legenda o trzech robsikach (kłusownikach), którzy mieszkali na Ugach i ciągle swoim postępowaniem łamali prawo. Ostatecznym ich przestępstwem było morderstwo. Jeden z „robsików” prawdopodobnie uciekł do Francji. Legenda ta funkcjonuje jak wiele innych w Kocurach, natomiast po długich poszukiwaniach znajdujemy dowody na jej autentyczność.

„Od 23. sierpnia 1919 r. zaginęli rzeźnicy Ludwik Październik i Jan Wons z Huty Laura. Zamówieni oni byli depeszą z Olesna z 22 sierpnia 1919 r jak przypuszczać musieli dla zakupu bydła na dworzec kolejowy w Oleśnie. Zaopatrzeni w znaczniejsze sumy wyjechali z Huty Laura 23. sierpnia 1919 r. o godzinie l w nocy; odtąd wszelki ślad po nich zaginął. Prawdopodobnie padli oni ofiarą zbrodni. Jako sprawców uważać można inwalida Gerharda Gerhards z Kotzuren (powiat Lubliniec) niewiadomego obecnie pobytu, urodz. 13. maja 1889 r. w Sevelen, pow. Gel- deru (Nadrenia) wzrostu około 1,68 m., włosy jasne, brwi krzaczaste, wąsy rudo-blond, szczudło i wyrobnik Paweł Kudelka z Kotzuren, niewiadomego pobytu, urodz. 1. sierpnia 1899 r. w Dobrodzieniu. Wzywam do wykrycia sprawców i przyrzekam 1000 marek nagrodę temu, który sprawcę określił tak że można by jego ukarać sądownie. Wymagalny ewentualnie podział nagrody zastrzegam sobie pod wykluczeniem drogi prawnej. Opole, d. 30. września 1919 r. Prezydent regencyjny.”[8]

Cała sprawa wyszła na jaw, kiedy pies leśniczego znalazł zwłoki przy drodze Olesno – Dobrodzień.

  1. P. Mrozek „Miejsca historyczne i obiekty przyrodnicze na trasie wycieczki rowerowej w    sołectwie Kocury”  Dobrodzień-Kocury 2018 s. 46
  2. „Kocury i Malichów zarys dziejów od czasów najdawniejszych do 1945 roku” pod redakcją M. Sawickiego, Olesno   2012 s. 40
  3. P. Kuc „Kościelne dzieje Szemrowic”  Lubliniec 2003 s. 23
  4. P. Mrozek „Portrety wsi Ziemi Dobrodzieńskiej, historia i współczesność”  Dobrodzień 2011 s. 60
  5. „Kocury i Malichów zarys dziejów od czasów najdawniejszych do 1945 roku” pod redakcją M. Sawickiego, Olesno 2012 s. 57 (mapa Principatus Silesiae Opolensis 1736)
  6. F.J. Bertuch „Allgemeine geographische Ephemeriden” Tom 37s. 468 
  7. „Kocury i Malichów zarys dziejów od czasów najdawniejszych do 1945 roku” pod redakcją M. Sawickiego, Olesno 2012 s. 53
  8. P. Mrozek „Miejsca historyczne i obiekty przyrodnicze na trasie wycieczki rowerowej w    sołectwie Kocury” Dobrodzień-Kocury 2018 s. 47 („Kattowitzer Kreisblatt” 11. X 1019)